De Ayurvedische gids voor je menstruatiecyclus: een maandelijks ritueel van schoonheid, balans en vernieuwing

door Sylvana Janssen

Je menstruatiecyclus is geen gebrek dat je moet verhelpen of een last die je moet kalmeren, maar eerder een heilig ritme om je op af te stemmen. Het is een natuurlijk reinigings- en vernieuwingsproces dat Ayurveda beschouwt als een spiegel van je innerlijke balans. Bij AZEȲA beschouwen we menstruatie niet alleen als een biologisch proces, maar als een spirituele en fysiologische reset, nauw verbonden met ojas (je vitale essentie), agni (spijsverteringsvuur) en tejas (cellulaire intelligentie).

Wanneer we in harmonie met dit ritme leven – eten, bewegen en rusten in harmonie met elke fase – creëren we de voorwaarden voor hormonale balans, mentale helderheid, emotionele stabiliteit en een stralende huid. Wanneer we dit negeren, bestrijden of als ongemak beschouwen, reageert het lichaam met: onregelmatige menstruatie, PMS, vermoeidheid, puistjes, angst of burn-out.

In een wereld die het vieren van 'doen' boven 'zijn' viert, is het gemakkelijk om de cyclische intelligentie van ons lichaam te negeren. Maar je afstemmen op elke fase van je cyclus is niet alleen stimulerend... het is essentieel voor vitaliteit op de lange termijn, een stralende huid, een goede hormoonbalans en gezond ouder worden.

Laten we je maandelijkse cyclus eens bekijken vanuit een Ayurvedisch perspectief en hoe je je levensstijl, voeding en rituelen kunt afstemmen op elke fase. En helemaal in AZEȲA-stijl is het volledig afgestemd op jouw dosha. 

Fase 1: Menstruatie (dag 1-5)

De Heilige Reset
Dominante dosha: Vata

Dit is de periode waarin het baarmoederslijmvlies wordt afgestoten en je lichaam in een staat van natuurlijke uitscheiding en rust komt. In Ayurveda is menstruatie een Vata-dominante fase: droog, licht, koud en subtiel. Net als de herfstwind regeert Vata over beweging, loslaten en overgangen.

Tekenen van balans:

• Vlotte doorstroming zonder stolling of overmatige pijn
  

• Rustige, introspectieve stemming
  

• Zachte vermoeidheid die uitnodigt tot rust
  
  

Bij disbalans:

• Krampen, een opgeblazen gevoel, pijn in de onderrug
  

• Angst, slapeloosheid of rusteloosheid
  

• Onregelmatige bloedstroom of spotting
  
  

Ondersteunende rituelen:

• Rust diep uit. Je lichaam bevindt zich in een natuurlijke detox. Zeg niet-essentiële plannen af, verminder schermtijd en geniet van de stilte.
  

• Voed je lichaam met warme, vette voedingsmiddelen zoals kitchari, wortelgroenten en sesamolie. Vermijd rauw, koud of droog voedsel gedurende deze periode.
  

• Zelfmassage, abhyanga, met warme sesamolie op de onderbuik helpt krampen te verminderen en het zenuwstelsel te kalmeren.
  

• Dagboekschrijven, yin yoga en kruidenthee zoals gember, roos of kamille zorgen voor emotionele zachtheid.
  
  

Dosha-tips:

• Vata: Warmte, olie, stilte. Beperk cafeïne en overdenken.
  

• Pitta: Koel je vuur met aloë-sap, kokoswater en roos.
  

• Kapha: Vermijd een zwaar gevoel. Lichte soepen, korte wandelingen en zachte stimulatie helpen.
  
  

Fase 2: Folliculair (dag 6-13)

De wederopbouwfase
Dominante dosha: Kapha

Als de bloeding stopt, begint het oestrogeengehalte te stijgen. Je lichaam is bezig zich te herbouwen en Kapha (aarde en water) domineert. Dit is een tijd van fysieke kracht, emotionele stabiliteit en een stralende huid. Je plant nieuwe zaadjes.

Tekenen van balans:

• Energie keert geleidelijk terug
  

• Heldere huid, constante eetlust
  

• Motivatie om te bewegen en te creëren
  
  

Bij disbalans:

• Traagheid, vochtretentie
  

• Hersenmist of emotionele dofheid
  

• Puistjes rond de kin of kaak
  
  

Ondersteunende rituelen:

• Breng je lichaam weer in beweging door te wandelen, dansen of krachttraining te doen.
  

• Eet lichte, bittere en wrange voedingsmiddelen zoals gestoomde groenten, bessen, linzen en tulsi-thee.
  

• Droog borstelen en warme gemberthee helpen om stagnerende Kapha en lymfe in beweging te brengen.
  

• Plan nu je mentaal sterk gefocust bent, creatieve of strategische projecten.
  
  

Dosha-tips:

• Vata: Bouw rustig op. Eet gezonde vetten en structureer je dagen.
  

• Pitta: Vermijd overbelasting. Drink voldoende en eet op tijd.
  

• Kapha: Sta vroeg op, stimuleer de bloedsomloop, vermijd zuivel- en suikeroverdaad.
  

Fase 3: Ovulatie (dag 14-16)

Het hoogtepunt van straling
Dominante dosha: Pitta

Dit is je meest magnetische, vruchtbare tijd. Je lichaam is klaar voor de schepping en Pitta dosha (vuur + water) heerst. Je kunt je energiek, sociaal en sensueel voelen, maar oververhitting komt vaak voor, vooral bij Pitta-types.

Tekenen van balans:

• Heldere huid, libido boost
  

• Sterke spijsvertering, goed humeur
  

• Creatieve energie en zelfvertrouwen
  
  

Bij disbalans:

• Acne-uitbarstingen, prikkelbaarheid
  

• Opvliegers, hoofdpijn
  

• Ontsteking of misselijkheid
  
  

Ondersteunende rituelen:

• Geef prioriteit aan verkoelende rituelen. Denk aan rozenwatersprays, kokosolie en komkommer-muntwater.
  

• Houd je lever en spijsvertering tevreden met bittere groenten, koriander, venkel en limoen.
  

• Mediteer om geaard te blijven te midden van het opkomende vuur.
  

• Een goed moment voor werkpresentaties, een romantische relatie of het verdiepen van sociale banden.
  
  

Dosha-tips:

• Vata: Overdrijf niet. Je energie kan hoog aanvoelen, maar het herstel verloopt langzaam.
  

• Pitta: Vermijd pittig eten, alcohol en stress. Voeg maanrituelen toe aan je dagelijkse rituelen.
  

• Kapha: Geniet van deze energieboost, maar zorg wel voor actieve pauzes.
  
  

Fase 4: Luteaal (dagen 17-28)

De Reflectieve Afdaling
Betrokken doshas: Kapha → Vata

Deze fase begint warm en stabiel met Kapha (koesterend, gezellig) en eindigt met een stijging van Vata (premenstruele introspectie). Progesteron domineert en je lichaam bereidt zich voor op vrijgave of vernieuwing.

Tekenen van balans:

• Productiviteit en duidelijke focus vroeg in de fase
  

• Zachte afdaling naar stilte terwijl de menstruatie nadert
  

• Minimale PMS-symptomen
  
  

Bij disbalans:

• Een opgeblazen gevoel, constipatie, trek
  

• Stemmingswisselingen, angst, zelfkritiek
  

• Gevoeligheid van de huid of puistjes
  
  

Ondersteunende rituelen:

• Focus op self-care: baden, dagboekschrijven, grenzen stellen.
  

• Eet warme, aardende voedingsmiddelen: zoete aardappelen, ghee, kaneel, warme melk.
  

• Ondersteun de spijsvertering en de lymfe met triphala, droog borstelen of castorolie-pakkingen.
  

• Creëer ruimte voor emotionele eerlijkheid. Je intuïtie spreekt nu luid.
  
  

Dosha-tips:

• Vata: Verzacht overprikkeling. Warm eten, rustige avonden, regelmatige slaap.
  

• Pitta: temper frustratie met mededogen. Koele kruiden zoals brahmi of roos.
  

• Kapha: Let op inertie. Blijf rustig bewegen en beperk bewerkte snacks.
  

De Dosha-Cyclus Spiekbriefje

Je cyclus is je kompas

Je menstruatiecyclus is meer dan een fysiek proces, het is een wegwijzer voor self-care, productiviteit, creativiteit en schoonheid. Ayurveda herinnert ons eraan dat wanneer we synchroniseren met de wijsheid van ons lichaam, we eleganter ouder worden, bewuster leven en moeiteloos stralen.

Of je nu last hebt van PMS, in de perimenopauze zit of gewoon probeert weer in contact te komen met je vrouwelijke ritmes, respecteer elke fase met zachtheid en aanwezigheid. Elke fase van je cyclus is een uitnodiging om te luisteren, je aan te passen en anders voor jezelf te zorgen. Die mate van afstemming is niet verwennerij, maar intelligentie. Het gaat er niet om méér te doen; het gaat erom te doen wat goed is voor deze fase, deze dag, deze versie van jezelf.

Dat is de essentie van tijdloze schoonheid. Niet bevroren in de tijd, maar meebewegend.

Wil je gepersonaliseerde rituelen?

Ons Ayurvedische werkboek The Art of You helpt je om je schoonheids-, voedings- en energierituelen af te stemmen op je dosha en cyclus. Bestel je exemplaar en ontdek een tijdloos pad naar vertraging van veroudering en een stralende gezondheid.

Begin hier